Vorig jaar werden er in het Omgevingsloket 490 meldingen gedaan voor het creëren van een zorgwoning, dat zijn er 129 meer dan in 2021, zo vernam Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers in antwoord op een parlementaire vraag. 65 van die meldingen hadden betrekking op zorgwoningen in een bijgebouw of in een tijdelijke unit. Deze nieuwe manier om nabije zorg te verlenen, komt duidelijk tegemoet aan een maatschappelijke vraag.
Nabije zorg
Een zorgwoning is een ondergeschikte wooneenheid in of bij een bestaande hoofdzakelijk vergunde woning. Een zorgwoning beoogt de huisvesting van ten hoogste twee personen waarvan minstens één persoon ofwel minstens 65 jaar oud is ofwel hulpbehoevend is. Als er aan een aantal voorwaarden voldaan is, heeft men geen vergunning nodig voor de creatie van een zorgwoning maar volstaat een melding.
“Dankzij de formule van zorgwonen kunnen ouderen of zorgbehoevenden langer op redelijk zelfstandige basis in hun vertrouwde omgeving en dichtbij hun naasten blijven wonen,” aldus Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers, “Indien zorg of bijstand nodig is, kunnen de bewoners van de andere wooneenheid er snel bij zijn. Zo past het concept van zorgwonen perfect in de idee van vermaatschappelijking van zorg.”
Meldingen en vergunningen
In 2022 kwamen er maar liefst 569 nieuwe zorgwoningen bij. Voor 490 zorgwoningen gebeurde dat met een eenvoudige melding aan het Omgevingsloket. Dat is een duidelijke toename tegenover de drie voorgaande jaren, toen het telkens ging om zo’n 360 meldingen.
Wanneer het omvormen van een woning tot een zorgwoning niet valt binnen de contouren van de meldingsplicht, bijvoorbeeld omdat het volume van de hoofdwoning wordt uitgebreid, moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Dat gebeurde vorig jaar 79 keer. Ook dat is een stijging tegenover de vorige jaren, zij het beperkter.
Einde van de zorgsituatie
Als aan de zorgsituatie een einde is gekomen en de zorgwoning niet meer als dusdanig gebruikt wordt, moet men dat opnieuw melden aan de gemeente. Dat gebeurde vorig jaar 83 keer, zo bleek uit de cijfers. Dat is ook vaker dan in de voorgaande jaren. In 2021 werden 66 zorgwoningen weer een gewone woning en in 2019 gebeurde dat 48 keer.
“Als we van het aantal nieuwe meldingen en vergunningen het aantal stopzettingen aftrekken, betekent dat voor vorig jaar een netto-aangroei van maar liefst 486 zorgwoningen”, zegt Schryvers, “Een stijging van maar liefst 25% tegenover 2021 toen er netto 365 zorgwoningen bijkwamen.”
Al 72 meldingen voor zorgwoning in bijgebouw of mobiele unit
“Het zorgwonen vindt duidelijk meer ingang bij de mensen”, stelt het parlementslid vast, “Dat heeft zeker en vast ook te maken met de nieuwe mogelijkheid om een zorgwoning te creëren in een bestaand bijgebouw of in een afzonderlijke unit in de tuin.” Die nieuwigheid bestaat sinds 16 augustus 2021 en kwam er op voorstel en na lang aandringen van Schryvers. “Niet in elke woning is het mogelijk om een zorgwoning te maken, bijvoorbeeld omdat de ruimte er niet is”, verduidelijkt Schryvers, “Soms leent een leegstaande garage zich daar wel toe of is er plek in de tuin om een tijdelijke constructie, een zogenaamde mobiele mantelzorgwoning, te plaatsen. Ook zo is nabije zorg mogelijk.”
In 2021 ontving het Omgevingsloket in totaal 7 meldingen voor zorgwoningen die werden gecreëerd op basis van die nieuwe regelgeving. Vorig jaar liep dat aantal op tot 65. Amper 1 jaar na de inwerkingtreding van de nieuwe regeling ging het dus al in 13,3% van de 490 meldingen om een bijgebouw of een mobiele mantelzorgwoning.
Van die 65 meldingen gebeurden er 24 in de provincie Antwerpen, die daarmee koploper is. “De cijfers bewijzen dat het creëren van een zorgwoning naast of nabij een bestaande woning echt wel beantwoordt aan een maatschappelijke vraag,” aldus Schryvers, “maar ook dat producenten hierin geloven en er een aanbod voor ontwikkelen. Ik ben heel tevreden dat we zo bijkomende mogelijkheden kunnen bieden voor nabije zorg en dat er zo ook indien een zorgsituatie zich plots voordoet, kort op de bal kan worden gespeeld.”
Bekendheid en evaluatie
“De meeste mensen blijven liefst zo zelfstandig mogelijk wonen en in hun vertrouwde omgeving. Als men toch zorgbehoevend wordt, is het belangrijk dat men zorg kan krijgen op de manier waarop men dat zelf het liefst wil. Vaak betekent dat ook met mantelzorg van naasten. Een zorgwoning, in het bijzonder als die nabij een bestaande woning wordt gecreëerd, maakt dat mogelijk”, besluit Schryvers, “Toch bereiken me berichten dat de mogelijkheid van een zorgwoning in een bijgebouw nog niet bij alle lokale besturen even goed bekend is. Daarnaast mag zo’n zorgwoning zonder vergunning maximum zes jaar blijven staan. Dat kan een drempel vormen, zeker bij een langdurige zorgsituatie. Recent werd gestart met de eerste evaluatie van de nieuwe regelgeving. Als daaruit blijkt dat er nog verdere aanpassingen nodig zijn, dan moeten we die absoluut doen.”