Sinds 1 september 2018 schonken al 3857 erfgenamen het geheel of een deel van wat ze zelf in rechte lijn erfden, door aan hun kinderen of kleinkinderen. Zo werd al aan 7330 begunstigden een totaal vermogen van 1,159 miljard doorgeschonken. Meestal gaat het daarbij om onroerende goederen. Dat vernam Vlaams parlementslid Katrien Schryvers in antwoord op parlementaire vragen. “De doorgeefschenking is duidelijk een schot in de roos”, aldus Schryvers, die bij de hervorming van de erfbelasting in 2018 zelf mee de aanzet gaf om de erfenissprong op deze manier flexibeler te maken.
Kinderen laten meegenieten van de erfenis
Sinds 1 september 2018 is het voor erfgenamen mogelijk om hun erfenis voor het geheel of een deel ervan kosteloos door te schenken aan hun kinderen of kleinkinderen. Voorwaarden om beroep te kunnen doen op de vrijstelling van schenkingsrechten zijn onder meer dat de verkregen erfenis belast werd aan het tarief voor verkrijgingen tussen partners of in rechte lijn (bijv. kinderen die erven van hun ouders) en dat de schenking bij notariële akte gebeurt binnen het jaar na het openvallen van de nalatenschap.
Het was Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers die het voorstel van deze gedeeltelijke erfenissprong al in 2015 naar voor schoof. “Nu mensen doorgaans ouder zijn als ze erven, hebben ze vaak de hele nalatenschap niet meer nodig”, legt Schryvers uit, “Hun kinderen of kleinkinderen daarentegen zijn dan wel op een leeftijd dat ze die middelen heel goed kunnen gebruiken. Vanuit die redenering kwam de erfenissprong er in 2013.” Met een erfenissprong kan wie erft de hele nalatenschap via verwerping laten voortvloeien naar zijn erfgenamen. “Probleem is dat dit een keuze is tussen alles of niets”, gaat Schryvers verder, “Mensen krijgen via die formule niet de mogelijkheid om een deel te behouden voor het geval ze zelf een tegenslag zouden kennen of zorgbehoevend worden. Die beperking houdt veel mensen tegen om voor een erfenissprong te kiezen. De doorgeefschenking of flexibele erfenissprong is daartegenover een veel socialer en gemakkelijker alternatief.”
Onroerende goederen
Dat de meer flexibele doorgeefschenking meer gesmaakt wordt, blijkt uit de cijfers. Na de start, met 265 akten in 2019 en 631 in 2020, noteerde de Vlaamse belastingdienst in de navolgende jaren telkens om en bij de 1000 aktes van doorgeefschenkingen.
“De doorgeefschenking blijkt intussen niet alleen goed gekend, maar ook vaak toegepast, “ reageert Schryvers tevreden op de cijfers die zij opvroeg in parlementaire vragen. In 2023 werden 951 akten geregistreerd, of gemiddeld 18 per week. Dat waren er 46 minder dan in 2022, maar doordat ook het aantal overlijdens in 2023 iets lager lag, is er nog altijd sprake van een doorgeefschenking in 1,5% van de overlijdens.
Elke akte telde opnieuw gemiddeld 1,9 begunstigden. In totaal ging het vorig jaar om 1.767 personen. “Sinds de invoering van de doorgeefschenking op 1 september 2018 tellen we in totaal al 3857 akten waarin deze mogelijkheid wordt benut”, berekende Schryvers, “Hiermee kregen 7330 (klein)kinderen (een deel van) de nalatenschap van hun (over)grootouders doorgeschoven”.
De doorgeefschenking wordt vaak gebruikt om een onroerend goed door te schenken, zo blijkt nog uit de cijfers die Schryvers verkreeg. Vorig jaar ging het om 1.677 doorgeschonken onroerende goederen, of gemiddeld 1,8 per akte, en in totaal slechts 7 minder dan in 2022.
Het doorgeschonken vermogen lag vorig jaar met bijna 300 miljoen euro op hetzelfde niveau als in 2021. 2022 blijkt op dat vlak voorlopig een piekjaar, met bijna 50 miljoen euro meer belastbare grondslag.
|
Aanslagjaar
|
Aantal akten
|
Aantal
begiftigden
|
Belastbare
grondslag (€)
|
Bedrag
vrijstelling (€)
|
Hoogste
geschonken
bedrag (€)
|
Laagste
geschonken
bedrag (€)
|
Aantal
onroerende
goederen
|
|
2019
|
265
|
482
|
60.848.558
|
2.433.011,26
|
1.185.318
|
398,86
|
407
|
|
2020
|
631
|
1.236
|
159.225.738
|
5.290.866,75
|
1.405.471
|
375
|
1.021
|
|
2021
|
1.013
|
1.971
|
298.226.771
|
10.165.432
|
1.503.546
|
42
|
1.663
|
|
2022
|
997
|
1.874
|
345.088.076
|
12.879.782
|
7.123.300
|
35
|
1.684
|
|
2023
|
951
|
1.767
|
296.064.654
|
10.865.761
|
8.414.937
|
216
|
1.677
|
Goed voor de economie
De gemiddelde leeftijd van de schenkers is jaar na jaar 70 tot 73 jaar, terwijl de begiftigden gemiddeld 40 tot 43 jaar oud zijn. “Die gegevens bevestigen de analyse die we bij maakten toen we het voorstel deden: mensen zijn alsmaar ouder als ze sterven en de generatie die dan erft, heeft de middelen minder nodig, maar wil toch graag een deel behouden”, concludeert Schryvers, “Ongetwijfeld is de flexibiliteit van de doorgeefschenking een grote troef en de reden voor het succes. In tegenstelling tot de verwerping van de gehele nalatenschap via de erfenissprong kunnen met de doorgeefschenking zowel de erfgenamen als hun kinderen de erfenis aanwenden in functie van hun wensen en behoeften. De erfgenamen kunnen een deel behouden, bijvoorbeeld als zekerheid voor hun oude dag, en tegelijk hun eigen kinderen, die in een heel andere levensfase zitten, een duwtje in de rug geven. Het is heel duidelijk dat dit systeem gesmaakt wordt. Dat de jongere generatie zo sneller middelen bekomt, geeft niet alleen hen meer mogelijkheden, het is daarenboven goed voor onze economie.”
