Elke dag meer dan één extra zorgwoning in Vlaanderen

Vorig jaar werden in Vlaanderen 361 meldingen gedaan voor het creëren van een zorgwoning. 7 daarvan betroffen een mobiele mantelzorgwoning of de omvorming van een bijgebouw, een mogelijkheid die sedert 16 augustus 2021 bestaat op voorstel van Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers. Naast de meldingen werden ook nog eens 70 vergunningen voor de creatie van een zorgwoning verleend, zo blijkt uit het antwoord dat Schryvers kreeg op een parlementaire vraag.

Zorgwoning in of bij bestaand gebouw

Een zorgwoning is een ondergeschikte wooneenheid in of bij een bestaande hoofdzakelijk vergunde woning. De zorgwoning beoogt de huisvesting van ten hoogste twee personen waarvan minstens één persoon ofwel 65 jaar is of ouder, ofwel hulpbehoevend is.

“Dankzij deze formule van wonen kunnen ouderen of zorgbehoevenden langer op redelijk zelfstandige basis in hun vertrouwde omgeving en dichtbij hun naasten blijven wonen,” aldus Vlaams volksvertegenwoordiger Katrien Schryvers, “Indien zorg of bijstand nodig is, kan die snel worden aangereikt door de bewoners van de andere wooneenheid. Zo past het concept van zorgwonen perfect in de idee van vermaatschappelijking van zorg.”

Sinds 16 augustus 2021 is het ook mogelijk om een zorgwoning te creëren in een afzonderlijke unit in de tuin of in een bestaand bijgebouw. Als aan een aantal voorwaarden voldaan is, zoals een maximale oppervlakte, volstaat ook hiervoor een melding en is geen omgevingsvergunning nodig. Deze mogelijkheid kwam er op voorstel van Vlaams parlementslid Katrien Schryvers. Voordien moest de zorgwoning gecreëerd worden binnen het bestaande volume van de zorgwoning. “Niet in elke woning is het mogelijk om ook nog een zorgwoning te maken, bijvoorbeeld omdat de ruimte er niet is. Terwijl die er misschien wel is in de tuin. Ook zo is nabije zorg mogelijk”, verduidelijkt Schryvers.

Vooral in Antwerpen

Sinds 1 januari 2018 worden alle aanvragen voor omgevingsvergunningen of meldingen ingediend en behandeld via het omgevingsloket. In 2021 werden in Vlaanderen zo 361 meldingen voor een zorgwoning geregistreerd, vernam Katrien Schryvers in antwoord op een parlementaire vraag aan minister voor Omgeving Zuhal Demir. Dat cijfer ligt in de lijn van het aantal meldingen in de voorgaande twee jaren.

De meeste zorgwoningen zijn te vinden in de provincie Antwerpen, daar werden in 2021 100 meldingen geregistreerd. Ook in Limburg en Vlaams-Brabant worden doorgaans veel zorgwoningen gemeld. Daartegenover valt het op dat het aantal gemelde zorgwoningen in Oost- en West-Vlaanderen duidelijk lager ligt.   

Wanneer het omvormen van een woning tot een zorgwoning niet valt binnen de contouren van de meldingsplicht, bijvoorbeeld omdat het volume van de hoofdwoning wordt uitgebreid, moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd. In totaal werden in 2021 zo 70 vergunningen afgeleverd. 20 daarvan betroffen aanvragen in gemeenten in de provincie Antwerpen.

Mobiele zorgwoningen

“Voor de creatie van een tijdelijke zorgwoning in de tuin werden er tussen 16 augustus 2021, de datum van inwerkingtreding van het decreet dat deze mogelijkheid biedt, en het einde van het jaar al 7 meldingen geregistreerd”, zo weet Schryvers nog.  In het geval van zorgwoningen in de tuin of in een bijgebouw is een melding slechts mogelijk voor een maximale duurtijd van drie jaar, eenmalig verlengbaar met drie jaar.  Als de zorgwoning niet langer een zorgwoning is, moet de oorspronkelijke situatie worden hersteld of alsnog een vergunning worden aangevraagd.

“Als mensen zorgbehoevend worden, dan is het belangrijk dat ze die zorg kunnen krijgen op de manier waarop ze dat zelf het liefst willen, en dat is voor de meesten zo zelfstandig mogelijk en in hun vertrouwde omgeving. Een mobiele mantelzorgwoning of de omvorming van een bijgebouw, zoals een tuinhuis maakt dat mogelijk. Ik ben blij dat we deze toevoeging hebben kunnen doen aan de andere mogelijkheden, zoals een aangepaste woning of een assistentiewoning,“ zo besluit Schryvers, “Ik heb al gemerkt dat particulieren en ondernemers een groeiende interesse hebben in het concept van de mobiele mantelzorgwoningen. Bezoeken leerden me dat het echt gaat over volwaardige en aangepaste woningen. Het is dan ook goed dat de mogelijkheden hiertoe zo helder en zo flexibel mogelijk zijn." 

Begin juli 2022 werd zo de nieuwe woonst van de 86-jarige Jacqueline geplaatst in de tuin van haar dochter en schoonzoon. 
De Standaard maakte daar een reportage over.